काठमाडौँ – जलवायु परिवर्तनले कृषिमा ठुलो असर गरेको अध्ययन प्रतिवेदनले देखाएको छ । त्रिभुवन विश्वविद्यालय भूगोल केन्द्रीय विभाग र पत्रकारिता तथा आमसञ्चार केन्द्रीय विभागद्वारा बुधबार यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सो अध्ययनबारे जानकारी गराइएको हो ।
नेपालमा जलवायु परिवर्तनले कृषिमा पारेको असर, अनुकूलनका चुनौती र उपायहरू तथा नीतिगत सवाल नामक अनुसन्धान परियोजनाका प्रमुख प्रा.डा. प्रेमसागर चापागाईँले जलवायु परिवर्तनले नेपालको कृषि क्षेत्रमा ठुलो असर गरेको बताए ।
उनका अनुसार जलवायु परिवर्तनले आगामी दिनमा थप असर गर्ने अध्ययनले देखाएको छ । नेपालको मुख्यतः रसुवा, नुवाकोट, चितवन, तनहुँ र कास्की जिल्लाका २११ घरधुरीमा नमुनाको रूपमा गरिएको अध्ययनले गत ३० वर्ष यता तापक्रम उच्च वृद्धि भएको, वर्षाको मात्रा घटेको, आन्तरिक र बाह्य बसाइँ सर्नेक्रम बढेको र कृषि पशुपालनको दाँजोमा विप्रेषणको मात्रा बढ्दैगएको उनले बताए ।
यो अनुसन्धानमा समेटिएका क्षेत्रका किसानले मौसम र कृषिसम्बन्धी सूचनामाथि विश्वास नगरेको देखिएको पनि उनको भनाइ छ । अध्ययनका अनुसार तराईमा ३४ प्रतिशत घरपरिवार, पहाडमा २२ प्रतिशत र हिमालमा ८.५ प्रतिशत घरपरिवारले मात्र मौसमसम्बन्धी प्राप्त सूचनामा विश्वास गरेको देखिएको छ ।
अध्ययनले तराईमा औषत वार्षिक ०.००४२ डिग्री सेन्टिग्रेड, पहाडमा ०.९२१ डिग्री सेन्टिग्रेड र हिमालमा ०.०२५४ डिग्री सेन्टिग्रेडका दरले तापक्रम वृद्धि भइरहेको देखिएको पनि चापागाईँले जानकारी दिए । सोहीअनुसार वार्षिक रूपमा हिमाली क्षेत्रमा १३.१२ मिलिमिटर वर्षा, पहाडी क्षेत्रमा ९.३९ मिलिमिटर र तराईमा ५.०२ मिलिमिटर वर्षा घटेको देखिएको उनले जानकारी गराए ।
जलवायु परिवर्तनकै कारण खडेरी बढिरहेको, मनसुनको ढिलाइका कारण बालीमा असर पुगेको, बाली बिरुवा फूल फुल्ने र फल लाग्ने प्रक्रियामा असर परेको, उत्पादन घटेको अध्ययनले देखाएको छ । जलवायु परिवर्तनको असरका कारण किसानहरू कृषि कर्म छाडेर वैदेशिक रोजगारतर्फ आकर्षित हुँदैगएको समेत अध्ययनले देखाएको चापागाईँले जानकारी दिए ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालय, भूगोल केन्द्रीय विभागका प्रमुख प्रा.डा. उमेश मण्डलले जलवायु परिवर्तनको विषय गम्भीर भएकाले मिडियाले गम्भीरतापूर्वक उठाउनुपर्ने बताए । यसको असर कम गर्नमा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई पनि दबाब दिनुपर्ने उनको सुझाव छ ।
